pag. 248 VR 2010, Mist bij een verkeersdelict, verzachtend of verzwarend?

De auto, de bestuurder, of de weg? Een ongeluk kan in praktijk slechts door drie zaken worden veroorzaakt: technische mankementen aan het vervoermiddel - de geruchtmakende Toyota recall dient tot recent voorbeeld -, onachtzaamheid of een andere menselijke fout van een bestuurder - dronkenschap, vermoeidheid, roekeloosheid, onbekwaamheid -, of externe omstandigheden zoals obstakels, vernauwingen, mogelijk zelfs conflicterende verkeerslichten. In de praktijk spelen weersomstandigheden in de laatste categorie echter een zeer grote rol.

We zien een veel grotere incidentie van ongelukken onder invloed van sneeuw, ijzel, aanvriezing of andere gladheid, zoals na plotse zomerneerslag op vervuild dicht asfaltbeton. Dichte mistvelden beperken het zicht dusdanig dat dan van weggebruikers een aanzienlijk lagere rijsnelheid gevraagd wordt.

Maar mistbanken kunnen (bijvoorbeeld voorbij het einde van hoge bermbegroeiing, zoals een populierenrij) zich heel plotseling aandienen, onder welke omstandigheden de weggebruiker minder makkelijk kan anticiperen. Hierdoor is dit in geval van een ongeval mogelijk niet aan de weggebruiker toerekenbaar.

Soms ook wordt een schijnbaar menselijke fout door weersomstandigheden in de hand gewerkt. Zo kan een weggebruiker kortstondig verblind zijn door een felle laaghangende zon. De precieze beïnvloeding luistert daarbij vaak nauw: harde laterale wind (in vlagen) kan de stuurcontrole verminderen, terwijl harde parallele wind (zowel mee als tegen) deze controle veel minder sterk beïnvloedt.

Vanzelfsprekend zijn de ongeval-bevorderende factoren en de verhouding daartussen - ze kunnen tevens overlappen, denk aan een klapband door kapot wegdek, nalatigheid in onderhoud of te weinig afstand bewaren, waardoor een obstakel leidt tot een kettingbotsing - in strafzaken en andere juridische geschillen van groot belang met betrekking tot aansprakelijkheid voor materiële schade en letselschade. In welke mate weersomstandigheden op precieze locaties en tijdstippen van invloed kunnen zijn geweest, is daarbij een terugkerende vraag.

Zowel de aanklagende als de verdedigende partij zoekt daarom in toenemende mate naar harde gegevens die inzichtelijk kunnen maken wat de exacte toedracht was van een verkeersongeval. Daarbij zijn gedetailleerde en gespecialiseerde weerreconstructies vaak van essentieel belang.

Deze kunnen worden geleverd door WeerOnline.nl en de permanent bezette weerkamer van MeteoVista.

Hier werkt een team van acht meteorologen aan een constante stroom van gedetailleerde en actuele data en artikelen, met weersverwachtingen voor diverse media en andere zakelijke partners, zoals in de landbouw en transportsectoren. Op de weerkamer wordt onder andere gebruik gemaakt van het MOS-verwachtingssysteem, dat nauwkeurige en betrouwbare analyses oplevert.

De grote nauwkeurigheid van deze weerkamer maakt deze ook zeer geschikt voor het produceren van uiterst exacte meteorologische verslagen voor juridisch gebruik, waarin de meteorologische experts inmiddels ruime ervaring en specialisme hebben opgebouwd.

De beschikbaarheid van nieuwe informatietechnologie beïnvloedt ook de vraag: we hébben de informatie, en dús willen we het weten. Exacte kennis wordt daarmee de norm - en waar dat relevant is, geldt het ook voor meteorologie. Met de beschikbaarheid van uiterst nauwkeurige meetgegevens en de komst van gespecialiseerde bedrijven is 'weer op maat' een parallelle trend in verschillende economische sectoren. Zo wordt naast het verschaffen van rapportages toegespitst op het verkeersrecht al langere tijd succesvol meteorologische informatie verschaft aan de verzekeringsbranche en advocatuur, onder andere met betrekking tot bouwrecht en zeerecht, waar meteorologische omstandigheden op vergelijkbare wijze van invloed kunnen zijn.

Het juridisch-meteorologisch team wordt voor verkeersrechtzaken speciaal ingezet voor weerreconstructies, die exact locatie- en tijdspecifiek zijn. De meteorologen kijken daarbij terug in de tijd. Onderzocht wordt bijvoorbeeld of op het specifieke moment en de specifieke locatie van een ongeval sprake kon zijn van aquaplaning, een sneeuwdek dat zich voor of na een ongeluk vormde, dan wel hoe dik deze was, en of de windomstandigheden op een bepaalde datum inderdaad verkeersbeïnvloedende rukwinden aannemelijk maakten. Of het weer nou wel of niet de 'schuld' krijgt, altijd geldt dat de helderheid en het uitsluitsel van juridische weerrapportages bijdragen tot een rechtvaardige uitkomst en een betere en soepeler rechtsgang.

De weerrapportages van Meteo Vista zijn toegespitst op datum, tijd, locatie en de vermeend verkeersbeïnvloedende omstandigheid. De rapporten vermelden eerst het algemene weerbeeld van de dag waarbij meteen nadruk wordt gelegd op de meest relevante factoren. Het risico op aquaplaning kan bijvoorbeeld een optimum hebben tijdens het passeren van een koufront, dat een neerslagmaximum kan geven.

In aanvulling op deze hoofdzakelijk van weersatellieten afkomstige landelijke data wordt vervolgens een overzicht gegeven van de specifieke grondwaarnemingen voor die locatie (dat betreft dan bijvoorbeeld neerslaghoeveelheid en neerslagverloop, grondtemperatuur, mate van ijsvorming, sneeuwbedekking, en windsnelheid), met vermelding van de gebruikte weerstations. Daarbij wordt meestal gekozen voor een driehoek van meetpunten rondom de locatie, tenzij het ongeval plaatshad op geringe afstand (tot enkele kilometers) van een officieel meetstation, waarbij die gegevens (in combinatie met de satellietdata) voldoende representatief zijn voor de analyse.