VRA 2009/10, p. 302
2009-10-01
Wim Peters
Wie gehandicapt is en een zeer beperkte loopafstand heeft, is niet in staat vanaf een willekeurige parkeerplaats enkele honderden meters te overbruggen naar bijvoorbeeld een winkelcentrum. Om aan dit probleem tegemoet te komen, bestaat er al jaren en in vele landen een uitzonderingsmogelijkheid op de parkeerregelgeving voor deze doelgroep. Vaak gekoppeld aan speciale en voor deze groep gereserveerde parkeerplaatsen mogen zij parkeren waar anderen dat niet mogen. In het verleden heeft dat geleid tot een wildgroei aan kaarten. Alleen al in Nederland bestond er een landelijke 'invalidenparkeerkaart' met daarnaast in vele gemeenten nog eigen kaarten met afwijkende regels, alleen geldig in de eigen gemeente. Datzelfde gold in vele andere Europese landen. Met het doel dit probleem op te lossen kwam de Raad van de Europese Unie in 1998 met een aanbeveling.[1]
De Europese gehandicaptenparkeerkaart in Nederland, België, Duitsland, Italië en Schotland[2]
VRA 2009/10, p. 302
Wim Peters [3]
1
Aanbeveling Raad van de Europese Unie
Deze aanbeveling kwam voort uit een actieprogramma om mensen met een handicap zo veel mogelijk kansen te geven op maatschappelijke integratie en op beroepsintegratie. Belangrijkste reden om op het parkeren in te steken was gelegen in het gegeven dat andere middelen dan openbaar vervoer voor mensen met een handicap soms de enige mogelijkheid bieden om volwaardig in de maatschappij te participeren. Doel van de aanbeveling was om mensen met een handicap bij verblijf in andere Europese landen gelijke faciliteiten te geven als de gehandicapten hebben die in die verschillende lidstaten wonen. De Raad van de Europese Unie wilde bereiken dat alle landen een kaart zouden uitgeven met een gemeenschappelijk model, te gebruiken naast de in de verschillende landen gebruikte parkeerkaarten voor gehandicapten. Daarbij werd beoogd dat landen per 1 januari 1999 zouden erkennen dat de Europese kaart in hun land gebruikt zou mogen worden en dat vervolgens de Europese lidstaten de kaart zouden toekennen aan in hun land wonende gehandicapten, in plaats van de tot dan toe bestaande kaarten. Daarbij hielden al uitgegeven kaarten hun geldigheid tot zij aan vervanging zouden toe zijn, hetgeen tot een sterfhuisconstructie zou leiden. Verder was het de bedoeling dat lidstaten voor 1 januari 2000 aan de Europese Commissie zouden melden wat er inmiddels in elk land was gedaan om te komen tot deze Europese kaart. Bij de aanbeveling zat een omschrijving van het uiterlijk van de kaart.
In 2009 hebben nog niet alle lidstaten de kaart ingevoerd. Wel hebben alle lidstaten de kaart erkend: buitenlandse gehandicapten mogen de kaart in elk ander Europees land gebruiken, waarbij zij dezelfde rechten hebben als de gehandicapte inwoners van dat land. Om kennis van deze regels te kunnen nemen stelt de Europese Commissie (via internet) een overzicht beschikbaar van alle regels die in de verschillende landen gelden.[4] In Nederland wordt bovendien door de ANWB een vouwblad beschikbaar gesteld dat in het buitenland naast de parkeerkaart neergelegd kan worden en waarop in de verschillende talen de betekenis van de kaart omschreven staat.[5]
De lidstaten zijn zelf verantwoordelijk gebleven voor de afgifte van de kaart. Dit leidt tot aanzienlijke verschillen. Onderstaand zal in het bijzonder gekeken worden naar het uiterlijk van de kaart, de toekenningscriteria, de manier waarop de kaart aangevraagd en verlengd moet worden en naar de rechtsbescherming, dit in Nederland, Italië, Schotland, België en Duitsland.
2
De gehandicaptenparkeerkaart in Nederland
2.1
Algemeen
Met ingang van 1 januari 2001 is in Nederland de zogenaamde '(Europese) gehandicaptenparkeerkaart' ingevoerd. Deze kaart kwam in de plaats van de 'invalidenparkeerkaart' die daarvoor al jaren bestond. Naast een nieuwe kaart werd ook een nieuwe naam ingevoerd. De gehandicaptenparkeerkaart is, in tegenstelling tot zijn voorganger, losgekoppeld van de auto. Stond de invalidenparkeerkaart op kenteken, de gehandicaptenparkeerkaart staat (op de achterkant) op naam en is (op de achterkant) voorzien van een pasfoto. Nederland kent drie soorten kaarten: een kaart voor bestuurders (B), een kaart voor passagiers (P) en de nieuwe kaart voor instellingen (I). Deze letters staan op de kaart afgedrukt.
2.2
De regelgeving
De Europese gehandicaptenparkeerkaart is opgehangen aan artikel 13, tweede lid, van de Wegenverkeerswet 1994[6] en artikel 49 van het Besluit administratieve bepalingen inzake het wegverkeer.[7] Op basis van deze regelgeving is de Regeling gehandicaptenparkeerkaarten vastgesteld.[8]
2.3
Toekenningscriteria
Artikel 1 van de regeling gehandicaptenparkeerkaarten, in paragraaf 1, getiteld: 'Criteria voor de afgifte van gehandicaptenparkeerkaarten' bepaalt wie in aanmerking kan komen voor één van de drie kaartsoorten. Het gaat daarbij om:
a
'bestuurders van motorvoertuigen op meer dan twee wielen en van brommobielen, die ten gevolge van een aandoening of gebrek een aantoonbare loopbeperking hebben van langdurige aard, waardoor zij - met de gebruikelijke loophulpmiddelen - in redelijkheid niet in staat zijn zelfstandig een afstand van meer dan 100 meter aan één stuk te voet te overbruggen'
;
b
'passagiers die ten gevolge van een aandoening of gebrek een aantoonbare loopbeperking hebben van langdurige aard, waardoor zij - met de gebruikelijke loophulpmiddelen - in redelijkheid niet in staat zijn zelfstandig een afstand van meer dan honderd meter aan een stuk te voet te overbruggen en die voor het vervoer van deur tot deur continu afhankelijk zijn van de hulp van de bestuurder'
;
c
'bestuurders en passagiers van motorvoertuigen op meer dan twee wielen en van brommobielen, die ten gevolge van een aandoening of gebrek permanent rolstoelgebonden zijn'
;
d
'bestuurders en passagiers van motorvoertuigen op meer dan twee wielen en van brommobielen, andere dan bedoeld onder a en b, die ten gevolge van een aandoening of gebrek aantoonbare ernstige beperkingen, andere dan loopbeperkingen, hebben'
;
e
'het bestuur van instellingen ten behoeve van het personeel belast met het vervoer van bewoners die voldoen aan de criteria onder b, c of d'
.
Artikel 2 bepaalt verder dat een gehandicaptenparkeerkaart niet wordt afgegeven voordat 'een geneeskundig onderzoek heeft plaatsgevonden met betrekking tot de handicap van de aanvrager'.
Sinds 3 april 2008[9] geldt dat bij het verlengen van een kaart een medische keuring niet meer noodzakelijk is, mits het gaat om een chronische handicap, waarbij te voorzien is dat de handicap blijft voortduren. Indien een gemeente niet over voldoende informatie beschikt om de permanentheid van de handicap te bepalen, beslist de keurende instantie aan de hand van het medisch dossier of eventueel een geneeskundig onderzoek wel nodig is.
Voor artsen in Nederland die het geneeskundig onderzoek moeten verrichten is door het bestuur van hun beroepsgroep, de 'Vereniging van Indicatiestellende Artsen (VIA)' een 'Protocol gehandicaptenparkeervoorzieningen'[10] vastgesteld. In dit protocol wordt niet alleen geregeld hoe de indicatiestelling voor de gehandicaptenparkeerkaart plaats dient te vinden, maar ook wanneer men voor een op kenteken gereserveerde parkeerplaats in aanmerking kan komen. Deze gehandicaptenparkeerplaats staat los van de gehandicaptenparkeerkaart en is autonoom beleid van elke gemeente in Nederland.
Het protocol bevordert dat in geheel Nederland bij het toekennen van een gehandicaptenparkeerkaart zo veel mogelijk dezelfde criteria worden gehanteerd. Uit het protocol blijkt dat het gaat om volledige rolstoelafhankelijkheid of om een loopafstand van minder dan 100 meter, waarbij ook de loopvaardigheid meegenomen wordt. Er wordt een groot aantal beoordelingsnormen aangegeven. Ook het lastige begrip bij de passagierskaart 'voor vervoer van deur tot deur continue afhankelijk zijn van de hulp van de bestuurder' wordt nader uitgewerkt.
Er bestaat voorts een hardheidsclausule die kan worden toegepast als er een beperking is anders dan een loopbeperking, die het hebben van de gehandicaptenparkeerkaart rechtvaardigt. Hierbij kan bijvoorbeeld ook bepalend zijn de noodzaak om verschoningsmateriaal mee te nemen in geval van ernstig complexe incontinentieproblemen, de noodzakelijke beschikbaarheid van niet-draagbare medische apparatuur of de toediening van medicatie.
De looptijd van de gehandicaptenparkeerkaart is maximaal 5 jaar. In situaties waar het gaat om een tijdelijke handicap, of indien de duur van de loophandicap niet te overzien is, kan een kaart met een kortere looptijd worden afgegeven. De verlenging van de kaart gebeurt op gelijksoortige wijze als de aanvraag, zij het dat medisch onderzoek vaak niet meer noodzakelijk zal zijn.
2.4
Rechtsbescherming
Indien de aanvraag voor een gehandicaptenparkeerkaart wordt afgewezen, staat er bezwaar en (hoger) beroep open. Bezwaar kan worden aangetekend bij het college van burgemeester en wethouders (en bij afgifte namens de minister bij de minister), beroep bij de sector bestuursrecht van de rechtbanken en hoger beroep bij de Afdeling Bestuursrecht van de Raad van State. Uitspraken worden op internet gepubliceerd. Om een beeld te geven van de omvang: in 2008 heeft de Afdeling Bestuursrecht in hoger beroep 6 uitspraken gedaan.[11]
2.5
Kosten gehandicaptenparkeerkaart en parkeren
In Nederland zijn er landelijk geen tarieven vastgesteld. Zoals op veel gemeentelijke terreinen betekent dit dat per gemeente de kosten uiteen kunnen lopen. Daarbij komt dat sommige gemeenten de gehandicaptenparkeerkaart onder de Wet maatschappelijke ondersteuning[12] (Wmo) hebben gebracht. Daardoor is soms vergoeding van de kosten via de Wmo mogelijk. Soms vragen gemeenten een vergoeding voor het geneeskundig onderzoek als dat negatief uitvalt, om tegen te gaan dat al te gemakkelijk een aanvraag wordt ingediend. In Leeuwarden (bijna 93.000 inwoners) betaalt men bij een eerste aanvraag € 25,69 aan legeskosten; het medisch onderzoek dat € 139 kost, wordt tot op heden door de gemeente betaald. De leges voor een heraanvraag bedragen € 63,49 en ook daarbij komt het medisch dossieronderzoek à € 79 , als dat volstaat, of anders het medisch onderzoek à € 139, voor rekening van de gemeente.
De kosten van het parkeren zijn evenmin landelijk geregeld. Sommige gemeenten laten mensen met een handicap hetzelfde betalen als niet-gehandicapte parkeerders, andere stellen gehandicapten (al dan niet onder bepaalde omstandigheden) vrij van het betalen voor het parkeren. Door PvdA-kamerlid Marjo van Dijken is op 21 november 2006 een Voorstel van Wet bij de Tweede Kamer ingediend, dat de Gemeentewet zodanig zou moeten wijzigen dat houders van een gehandicaptenparkeerkaart vrijgesteld zouden worden van parkeerbelastingen. Wetsvoorstel 30.879 is op 9 juni 2009 in de Tweede Kamer in stemming gebracht en aangenomen. Het Gewijzigd Voorstel van Wet is daarop naar de Eerste Kamer gezonden.
2.6
Misbruik
Misbruik van de gehandicaptenparkeerkaart kan leiden tot een boete en ook is het mogelijk bij misbruik de parkeerkaart voor de rest van de looptijd in te trekken. Omdat aan de kaart grote voordelen verbonden zijn, bijvoorbeeld in steden met grote parkeerproblemen, is de gehandicaptenparkeerkaart een geliefd object dat leidt tot inbraak in auto's om deze kaart te bemachtigen.
3
Il Contrassegno Invalidi in Italië
3.1
Algemeen
In Italië is de Europese gehandicaptenparkeerkaart niet ingevoerd. Italië kent wel een eigen gehandicaptenparkeerkaart, Il Contrassegno Invalidi. Deze kaart ziet er totaal anders uit als het Europese model. De kleur is oranje en het formaat is afwijkend.[13] Ook de Italiaanse kaart kent de gestileerde afbeelding van een persoon in een rolstoel, maar anders vormgegeven en niet naar rechts maar naar links gericht.
In Italië is in 1999 een uitspraak gedaan door de Italiaanse Autoriteit ter Bescherming van de Persoonsgegevens[14] waarbij de Italiaanse overheid opgedragen werd met een ander model van het Contrassegno te komen waarop de persoonsgegevens niet zichtbaar aangebracht zouden zijn. Aan deze opdracht is tot op heden officieel nog geen gehoor gegeven. Toch vullen veel gemeenten die het Contrassegno afgeven, de persoonsgegevens al in op de achterkant zodat deze niet zichtbaar zijn. Bovendien kent Italië een nieuwe wet inzake de persoonsbescherming[15] die het invoeren van de Europese gehandicaptenparkeerkaart in Italië onmogelijk maakt, omdat deze wet bepaalt dat ook het pictogram met het rolstoelsymbool van het Contrassegno moet verdwijnen!
3.2
De regelgeving
De basis van het Contrassegno Invalidi ligt in een decreet van de President van de Republiek Italië van 12 juli 1996, nummer 503. Artikel 12 van dit decreet bepaalt dat aan gehandicapten met 'waarneembaar verminderde vermogens tot lopen' het speciale 'Contrassegno' kan worden toegekend zoals vastgesteld bij een ander decreet van de President.[16]
3.3
Toekenningscriteria
Het Contrassegno wordt aangevraagd bij en toegekend door de gemeente. Aanvraag vindt plaats op een voorgedrukt aanvraagformulier.[17] Bij het indienen van dit aanvraagformulier moet een verklaring van de AZL, de Azienda Sanitaria Locale[18] , worden gevoegd uit welke verklaring moet blijken dat de aanvrager een zichtbaar verminderde loopmogelijkheid heeft of blind is. Dit advies wordt opgesteld door een arts, maar daarbij speelt geen omschreven loopafstand een rol. Een dergelijke verklaring wordt na inschrijving bij het AZL over het algemeen binnen 2 dagen afgegeven. Wanneer de aanvraag met deze verklaring bij de gemeente is ingediend, verstrekt die over het algemeen binnen 3 tot 5 werkdagen het Contrassegno.
De geldigheidsduur van het Contrassegno is afhankelijk van de (medische) situatie van de aanvrager. Bij een stabiel ziektebeeld of in een situatie waarin verbetering zich niet zal voordoen, wordt een Contrassegno afgegeven voor een periode van vijf jaar. Het verlengen van een dergelijk Contrassegno verloopt verder zonder enig medisch onderzoek: men moet een recept/verklaring van de huisarts overleggen dat de medische situatie van betrokkene gelijk is gebleven en kan daarmee een nieuwe kaart aanvragen.
Verder bestaat er in een stad als Pescara (Abruzzen, op de hoogte van Rome aan de Adriatische kust) een speciaal Contrassegno/Pass ten behoeve van instellingen die mensen met ernstige loopbeperkingen vervoeren voor gebruik uitsluitend binnen de gemeente.
3.4
Rechtsbescherming
In Italië bestaat, net als in Nederland, een uitgebreid systeem van rechtsbescherming. Na weigering van een aanvraag kan in bezwaar gegaan worden (niet verplicht) of een beroep gedaan worden op een zogenaamd 'Tribunale Amministrativo Regionale' (TAR), waarvan er in Italië negenentwintig zijn. Na het TAR staat hoger beroep open bij het 'Consiglio di Stato'.
Ook in Italië worden uitspraken op internet gepubliceerd.[19]
3.5
Kosten gehandicaptenparkeerkaart
Zowel de eerste aanvraag als de verlenging van een gehandicaptenkaart voor iemand met een stabiele zichtbare ernstige loopbeperking is geheel kosteloos. Wie een tijdelijke kaart nodig heeft, moet de aanvraag en eventuele verlenging wel betalen. Het gaat daarbij om een landelijk vastgesteld bedrag van ongeveer € 30 per aanvraag of verlenging.
In de stad Pescara in de Regio Abruzzen (122.500 inwoners) zijn eind 2009 in totaal 3115 Contrassegni uitgegeven, waarvan er minder dan 500 voor een periode korter dan 5 jaar. Het is opmerkelijk dat deze aantallen zo precies te geven zijn: zowel van Leeuwarden als van Schotland kan ik deze getallen (nog) niet geven!
3.6
Misbruik
Ook in Italië wordt het Contrassegno misbruikt. De politie van de stad Pescara heeft in het jaar 2008 42 keer een proces verbaal opgemaakt voor het misbruiken van het Contrassegno, hetgeen een boete van € 74 tot gevolg had, en heeft in datzelfde jaar 62 maal een Contrassegno ingetrokken wegens oneigenlijk gebruik.
4
De Blue Badge in Schotland
4.1
Algemeen
In Groot-Brittannië is de Europese gehandicaptenparkeerkaart in 2000 ingevoerd onder de naam Blue Badge. In Groot-Brittannië betekent dit dat er wetten - vaak met zeer grote overeenkomsten - zijn aangenomen in Engeland, Wales, Schotland en Noord Ierland.
De voorganger van de Blue Badge was de 'Orange Badge'.
4.2
De regelgeving
De regelgeving is in Engeland ingevoerd onder de naam: 'The Disabled Persons (Badge for Motor Vehicles) (England) Regulations 2000'. In Schotland heet de huidige regelgeving 'The Disabled Persons (Badge for Motor Vehicles)(Scotland) Regulations 2007'. De informatie over de Schotse Blue Badge is vastgelegd in een uitgave van de 'Scottish Executive' en is zowel in druk[20] als via internet[21] beschikbaar. De Blue Badge wordt uitgevoerd door de lokale overheid. Dat kan een gemeente zijn, maar ook een regio. Zo is in de plaats Dunfermline en omgeving[22] de regio, ofwel 'Council' en wel 'Five Council' verantwoordelijk voor de afgifte.
4.3
Toekenningscriteria
De criteria om te beschikken over de Blue Badge zijn totaal anders dan de Nederlandse en Italiaanse criteria. In een aantal situaties krijg je de Blue Badge zonder meer, mits je hem aanvraagt, hetgeen geldt voor:
-
wie een hogere uitkering van het mobiliteitsdeel van de Disability Living Allowance[23] ontvangt,
-
wie een mobiliteits-supplement ontvangt als 'War Pensioner'[24] ,
-
wie een motorvoertuig gebruikt, aangepast voor gehandicapten en verstrekt door de Scottish Executive of het Ministerie van Sociale Veiligheid,
-
wie een eigen auto heeft met een uitkering op grond van de zogenaamde 'Motability'[25] ,
-
wie geregistreerd blind is.
In een aantal andere situaties wordt na het indienen van een aanvraag beoordeeld of je voor een Blue Badge in aanmerking komt:
-
wie niet in staat is tot lopen;
-
kinderen jonger dan twee jaar waarvan de ouders bij het verplaatsen grote hoeveelheden van bepaald medisch materiaal mee moeten nemen.[26]
Personen met een psychologisch probleem zullen normaal gesproken niet voor een Blue Badge in aanmerking komen, tenzij hun handicap ernstige en voortdurend optredende loopproblemen oplevert.
In deze situaties wordt door de overheden beoordeeld of de aanvrager voor de Blue Badge in aanmerking komt. Daarbij wordt altijd een informatieformulier naar de huisarts van betrokkene gestuurd om inzicht te krijgen in de medische situatie. Daarbij kan men aangeven dat er een andere arts is die beter op de hoogte is van iemands medische situatie, zodat daar informatie opgevraagd kan worden. Als het nodig is, wordt daarbij door de beoordelende overheid een andere arts of specialist ingeschakeld. Daarbij moeten personen zo veel mogelijk informatie over hun handicap verschaffen evenals een omschrijving geven van de problemen die een handicap veroorzaakt ten aanzien van het lopen. Verder wordt gevraagd naar een schatting over de mogelijk te lopen afstand zonder te stoppen, en of daarbij hulp nodig is.
Ook instellingen kunnen in Schotland voor een Blue Badge in aanmerking komen.
De Blue Badge moet om de drie jaar worden vernieuwd en daarbij wordt - omdat situaties kunnen veranderen - elke keer een geheel nieuwe beoordeling gedaan.
4.4
Rechtsbescherming
Schotland kent rond het aanvragen en afwijzen van de Blue Badge geen rechtsbescherming. In de procedure wordt aangegeven dat bij weigering een brief aan de beoordelende instantie gezonden kan worden, maar daaraan ligt geen procedure ten grondslag. De beoordelende instantie zal ongetwijfeld de aanvraag nogmaals bekijken, maar is daar wettelijk niet toe verplicht!
4.5
Misbruik
Ook in Schotland en andere delen van Groot-Brittannië komt misbruik van de Blue Badge voor. Ook diefstal wordt met enige regelmaat gemeld. Met name in grote steden (zoals Londen) heeft men met een Blue Badge grote voordelen ten opzichte van diegenen die geen Blue Badge hebben. Misbruik wordt beboet.
5
De Parkeerkaart voor mensen met een handicap in België
5.1
Algemeen
In België is de Europese 'Parkeerkaart voor mensen met een handicap' op 1 januari 2000 ingevoerd. De daarvoor bestaande kaarten (bruine parkeerkaarten) zijn inmiddels via de beoogde sterfhuisconstructie ongeldig geworden.
5.2
De regelgeving
Bij 'Ministerieel besluit betreffende de parkeerkaart voor mensen met een handicap'[27] is een wijziging aangebracht in de uitvoering van een Koninklijk Besluit waarin bepaald wordt dat wat parkeren betreft er een uitzonderingskaart bestaat voor mensen met een handicap.[28]
De kaart verving een ouder soort kaart, die geleidelijk vervangen is door de nieuwe kaart. Er hebben inmiddels een tweetal wijzigingen in de nieuwe kaart plaatsgevonden. In 2003 zijn maatregelen getroffen in verband met het misbruik van de kaart. Wettelijk is geregeld dat bij misbruik de mogelijkheid bestaat de kaart 6 maanden ingenomen te houden. Daarnaast is bepaald dat bij overlijden de kaart binnen 30 dagen opgestuurd dient te worden aan de gemeente. In 2005 zijn weer drie belangrijke wijzigingen doorgevoerd. De eerste wijziging betreft het opnemen van een aanzienlijke groep lichter gehandicapten onder de doelgroep van de parkeerkaart voor mensen met een handicap. Na deze wijziging zijn ongeveer 50.000 extra kaarten afgegeven. De tweede wijziging betreft de looptijd van de kaart: alle kaarten die na 30 september 2005 zijn afgegeven zijn automatisch afgegeven voor onbepaalde tijd, mits de handicap stabiel is. In andere situaties kan wel een beperkte looptijd worden aangehouden. Deze maatregel heeft te maken met de in 2003 getroffen maatregel dat bij overlijden een kaart binnen 30 dagen teruggezonden dient te worden. De verwachting was dat door deze maatregel kaarten sneller terug zouden komen en dat dit een onbeperkte duur zou kunnen rechtvaardigen. De derde maatregel betreft de ingevoerde medische controle bij afgifte van een nieuwe kaart.
5.3
Toekenningscriteria
De kaart wordt verstrekt door de landelijke overheid[29] en is beschikbaar voor een aantal categorieën:
-
diegenen met een blijvende invaliditeit van tenminste 80%,
-
diegenen met een blijvende vermindering van hun zelfredzaamheid van tenminste 12 punten,
-
diegenen met een handicap aan de onderste ledematen van tenminste 50%,
-
diegenen met volledig verlamde of geamputeerde bovenste ledematen,
-
diegenen met een verminderde mogelijkheid tot verplaatsen met tenminste 2 punten,
-
burgerlijke en militaire oorlogsslachtoffers met een handicap van tenminste 50%.
Deze categorieën kunnen al op iemand van toepassing zijn, bijvoorbeeld na eerdere keuringen voor een uitkering of voorziening. Anders dienen ze aangetoond te worden via een attest van een geneeskundige.
5.4
Verstrekking
De kaart wordt kosteloos verstrekt. Is men bij het beoordelend orgaan bekend, dan zal gemiddeld binnen een maand een kaart worden verstrekt. Moet aanvullend onderzoek plaatsvinden, dan kan verstrekking in totaal 4 maanden in beslag nemen.
België kent geen aparte kaarten voor bestuurders en passagiers en ook instellingen kunnen niet over een kaart beschikken: zij zullen kaarten van individuele bewoners dienen te gebruiken.
In België is het parkeren met gebruikmaking van de parkeerkaart in een aantal gemeenten gratis, in andere gemeenten moet betaald worden. Een speciale pagina op een website[30] geeft daar informatie over.
5.5
Misbruik
Bij misbruik kan de kaart worden ingenomen. Beoordeeld wordt dan of de kaart direct wordt teruggegeven of voor 6 maanden wordt ingehouden. Het onterecht parkeren op een speciale parkeerplaats is in België een zogenaamde zware overtreding van de eerste graad en wordt bestraft met een geldboete van € 150.
5.6
Beroep
België kent beroep tegen een besluit om een Parkeerkaart voor mensen met een handicap te weigeren bij de zogenaamde 'Arbeidsrechtbanken'. In het jaar 2002[31] is dat 1464 maal gebeurd, waarbij in 106 gevallen degene die in beroep ging in het gelijk werd gesteld.
6
De Parkausweis für Behinderte in Duitsland
6.1
Algemeen
In Duitsland is vanaf januari 2001[32] de zogenaamde 'Parkausweis für Behinderte' verkrijgbaar, de Duitse versie van de Europese gehandicaptenparkeerkaart. Maar naast deze kaart kent een aantal Bundesländer nog een eigen kaart. Deze kaarten gelden dan uitsluitend in het eigen gebied.
6.2
De regelgeving
De Parkausweis is geregeld in de Strassenverkehrsordnung[33] (StVO), die regels vastlegt voor verkeersdeelnemers. Als sprake is van een bepaalde graad van handicap (letteraanduiding aG en Bl) kan men voor de blauwe Parkausweis in aanmerking komen. De aanduidingen 'aG' en 'Bl' komen van de Schwerbehindertenausweis. Hoe men dit (vrijwillige) identiteitsbewijs kan krijgen is geregeld in het 'Sozialgesetzbuch IX'[34] (SGB IX).
6.3
Toekenningscriteria
De Parkausweis für Behinderte wordt door de Bundesländer uitgegeven. Deze Parkausweis is gekoppeld aan de zogenaamde Schwerbehindertenausweis, welke Ausweis pas bij een bepaalde graad van handicap wordt toegekend. De Schwerbehindertenausweis kan, afhankelijk van de gegeven aanduidingen, een aantal 'voordelen' geven, waaronder bijvoorbeeld het recht om met een tweedeklas kaartje in de Duitse Spoorwegen eerste klas te reizen of het ontvangen van een Parkausweis. In aanmerking voor een Parkausweis komen (gekoppeld aan de Schwerbehindertenausweis) ernstig gehandicapten met bijzondere loopbeperkingen, met name met de code aG (auszergewöhnlich gehbehindert) en Bl (blind).
6.4
Geldigheid, beroepsmogelijkheden
De kaart wordt verstrekt voor een periode van 5 jaar. Aan de kaart zijn geen kosten verbonden.
Omdat de kaart gekoppeld is aan de Schwerbehindertenausweis bestaat er voor het weigeren van deze Parkausweis geen bezwaar- en beroepsprocedure. Bezwaar tegen het weigeren van de Schwerbehindertenausweis staat open bij het Landesversorgungsambt dat de kaart vertrekt, beroep bij het zogenaamde Landessozialgerichten.
6.5
Misbruik
Bij misbruik van een speciale parkeerplaats door iemand zonder Parkausweis geldt een bekeuring van € 35. Wordt er gebruik van een parkeerplaats gemaakt met de Parkausweis zonder dat de bezitter van die Parkausweis aanwezig is, dan gaat het om misbruik van identiteitspapieren, waarvoor een boete vanaf € 1.000 mogelijk is.
7
Samenvatting en conclusies
Zowel België, Duitsland, Nederland als Groot-Brittannië (waaronder Schotland) hebben de Europese gehandicaptenparkeerkaart ingevoerd. In Italië is dat nog niet gebeurd en daar staan zelfs wettelijke bepalingen invoering van het Europese model in de weg. Het huidige Italiaanse Contrassegno is overigens eveneens met die bepalingen en dus met de Italiaanse wet in strijd. Het is de vraag in hoeverre de regel dat er geen pictogram gevoerd mag worden dat aangeeft dat de auto gebruikt wordt ten behoeve van een gehandicapte, gesteund wordt door mensen met een handicap zelf. Over het algemeen is deze groep zeer wel bereid met stickers aan te geven dat een gehandicapte van de auto gebruik maakt. De kans om anders klem gezet te worden (door een krap geparkeerde buurman) is immers levensgroot.
In Nederland bestaan de strengste criteria voor het toekennen van een gehandicaptenparkeerkaart. Er moet altijd een arts beoordelen of er wel een loopafstand bestaat van minder dan 100 meter. In Italië vindt ook een medische beoordeling plaats, maar daarbij is geen bepaalde loopafstand vastgelegd. In België en Schotland komt men in een aantal situaties automatisch voor een kaart in aanmerking en wordt bij twijfel een arts ingeschakeld, wat soms de behandelend arts kan zijn. In Duitsland is het verkrijgen van de Parkausweis afhankelijk van het bezitten van een zogenaamde Schwerbehindertenausweis. Opmerkelijk is dat in Nederland de groep blinden in principe niet voor een gehandicaptenparkeerkaart in aanmerking komt (of het zou met de hardheidsclausule moeten gebeuren), maar dat het in Duitsland en Schotland heel normaal is dat blinden een gehandicaptenparkeerkaart krijgen.
Ook de verlenging van een parkeerkaart verschilt behoorlijk in de vijf landen. België kent sinds enkele jaren een kaart voor onbepaalde tijd toe als de handicap dat rechtvaardigt; er is dus in veel gevallen geen sprake meer van verlenging. In Italië is verlenging het meest eenvoudig: bij een stabiele loopbeperking volstaat een briefje van de huisarts dat er niets is veranderd. In Nederland is bij verlenging medisch onderzoek ook niet meer nodig als daar geen aanleiding voor is. In Schotland wordt om de drie jaar een volledige herbeoordeling uitgevoerd. Ook de Duitse kaart wordt voor 5 jaar afgegeven, maar verlenging is eenvoudig als men nog steeds beschikt over de Schwerbehindertenausweis.
Wat de kosten betreft voor diegenen die een kaart langdurig nodig hebben, zijn in België, Duitsland en Italië en Schotland geen kosten verbonden aan het verkrijgen of verlengen van de kaart, terwijl alleen in Nederland de kaart geld kost en gemeenten zelf de kosten mogen vaststellen.
Op het gebied van de rechtsbescherming scoren Nederland, Italië en België. Schotland kent geen enkele rechtsbescherming, een gegeven dat in strijd geacht moet worden met artikel 6 van het EVRM. In Duitsland kan men bezwaar en beroep aantekenen bij weigering van de aan de Parkausweis ten grondslagliggende Schwerbehindertenausweis. In Nederland en Italië zijn uitspraken openbaar via internet te raadplegen.
Misbruik komt in alle landen voor. In alle landen wordt misbruik gestraft en kan bij misbruik de kaart worden ingenomen. België heeft dat wettelijk geregeld, in Duitsland geldt misbruik van de kaart door gebruik zonder aanwezigheid van een gehandicapte als misbruik van een identiteitsbewijs, waar hoge boeten vanaf € 1.000 op staan.
[1] Aanbeveling van 4 juni 1998 inzake een parkeerkaart voor mensen met een handicap (98/376/EG).
[2] Met dank aan dhr. Mario Eliantonio te Pescara en mw. Sue Hamilton in Limekillns (Dunfermline) voor hun hulp bij het aanleveren van de nodige gegevens over resp. Italië en Schotland.
[3] Juridisch adviseur bij Stimulansz, een organisatie op het terrein van sociale zekerheid, zorg en welzijn.
Dit artikel is geschreven op persoonlijke titel.
[4] Zie http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=432&langId=en rechts onder Related documents en dan Conditions of use in EU Member States (een .pdf-document).
[6] '1. Bij Algemene Maatregel van Bestuur worden nadere regels vastgesteld betreffende het gedrag van verkeersdeelnemers. 2. In de bij Algemene Maatregel van Bestuur aangegeven gevallen kunnen bij Ministeriële Regeling voorschriften ter uitvoering van die regels worden vastgesteld.'
[7] '1. Aan een gehandicapte kan, overeenkomstig de bij Ministeriële regeling gestelde criteria, door het college van burgemeester en wethouders, waar hij als ingezetene is ingeschreven in de basisadministratie persoonsgegevens, een gehandicaptenparkeerkaart worden verstrekt. 2. Aan het bestuur van een instelling als bedoeld in artikel 8 van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten kan, overeenkomstig de bij Ministeriële regeling gestelde criteria, door het college van burgemeester en wethouders van de gemeente waar de instelling is gevestigd, een gehandicaptenparkeerkaart worden verstrekt ten behoeve van het vervoer van gehandicapten die in de betrokken instelling verblijven. 3. Aan een gehandicapte die niet als ingezetene is ingeschreven in de basisadministratie persoonsgegevens van een gemeente kan, overeenkomstig de bij Ministeriële Regeling gestelde criteria, door Onze Minister een gehandicaptenparkeerkaart worden verstrekt.'
[8] Stcrt. 2001 nr 130, 10 juli 2001, blz. 12.
[9] Wijziging Regeling gehandicaptenparkeerkaart, Stcrt. 2008 nr 63, 1 april 2008, blz. 9.
[10] Het Protocol gehandicaptenparkeervoorzieningen is voor het eerst vastgesteld in oktober 2001 en recent opnieuw vastgesteld in november 2008. Het is beschikbaar op www.vianieuws.nl.
[11] Deze uitspraken worden gepubliceerd op www.rechtspraak.nl.
[12] De Wmo verzorgt ook de vervoersvoorzieningen voor mensen met een handicap.
[13] De Europese kaart meet 106 x 148 mm, de Italiaanse kaart 100 x 120 mm.
[14] L'Autority Garante dei dati personali.
[15] Codice sulla Privacy (n. 96 del 30 Giugno 2003).
[16] Decreto del Presidente della Repubblica 16 dicembre 1992, n. 495.
[17] Net als in Nederland zijn veel aanvraagformulieren in Italië via internet beschikbaar, zie bijvoorbeeld http://www.comune.roma.it/was/repository/ContentManagement/information/….
[18] De AZL is het gemeentelijke 'gezondheidsbedrijf', zeg maar de GGD in Italië.
[20] The Blue Badge Scheme, Parking Concessions for People with Disabilities, Scottish Executive, 2007, ISBN 978-0-7559-5357-8.
[22] Gelegen ten noorden van Edinburgh, aan de overkant van de Firth of Fourth.
[23] Een uitkering voor wie voor zijn 65e een handicap krijgt waardoor het moeilijk wordt voor zichzelf te zorgen. Het mobiliteitsdeel van deze uitkering kent twee niveaus.
[24] Een speciale mobiliteitstoeslag voor diegenen die een oorlogspensioen hebben.
[25] Een non-profitorganisatie die mensen met een handicap een grotere vrijheid bij het reizen biedt.
[26] Te denken valt aan ventilators, uitzuigapparaten, voedselpompen, of andere omvangrijke of lastig draagbare medisch noodzakelijke hulpmiddelen.
[27] B.S. 21-05-1999.
[28] Koninklijk Besluit van 1 december 1975 houdende algemeen reglement op de politie van het wegverkeer, artikel 27.4.3.
[29] FOD Sociale Zekerheid, directie-generaal personen met een handicap.
[31] Zitting 2002-2003: Vragen van de Senatoren en antwoorden van de Ministers.
[32] Verkehrsblatt 2000, S.624.
[33] Paragraaf 42 Abs 4 Nr. 2 Satz 2 en 45 Abs. 1 b Nr. 2.
[34] Paragraaf 126 SGB IX.