Neuropsychologische restgevolgen van frontaal letsel

Dr. J. Bruins
De auteur bespreekt dat deel van ons brein dat grotendeels verantwoordelijk is voor de regulatie van emoties en gedrag. Daarbij verschaft zij inzicht in diverse neurologische functiestoornissen na hersenletsel. In het bijzonder wordt duidelijk dat de ernst van het letsel niet per se de mate van functiebeperkingen bepaalt. Na verworven hersenletsel is het objectiveren van de ongevalsgevolgen door middel van neuropsychologisch onderzoek belangrijk. Bij niet aangeboren hersenletsel (NAH), vooral bij frontaal letsel, moeten gedrags- en persoonlijkheidsveranderingen goed in het oog worden gehouden. Bij hersenbeschadiging dient men rekening te houden met het feit dat het frontaal syndroom niet exclusief is voorbehouden aan laesies in de frontaalkwab vanwege het complexe netwerk van verbindingen die de frontaalkwab met andere breinregio’s verbindt. Functiestoornissen ten gevolge van frontaalkwabletsel kunnen zich uiten in executieve functiestoornissen zoals problemen met plannen, organiseren en uitvoeren, maar ook in emotionele en gedragsstoornissen zoals apathie en initiatiefarmoede of als dwangmatigheid en ontremming. Cognitieve stoornissen liggen niet altijd ten grondslag aan veranderd gedrag en veranderingen in persoonlijkheid en gedrag kunnen ontstaan zonder cognitieve afwijkingen. De laatste jaren is er dan ook veel aandacht voor ‘Theory of Mind’ om beperkingen in de sociale cognitie goed te inventariseren.
Zeer ernstig (frontaal) hersenletsel betekent niet per se ernstige beperkingen in neuropsychologische functies: herstel kost tijd, het herwinnen van vertrouwen kost nog meer tijd. Psychologische interventies kunnen het acceptatie- en verwerkingsproces stimuleren en helpen het psychisch trauma los te laten; ook jaren nadien. De casuïstiek laat zien dat herstel na frontaal hersenletsel niet in een tijdsperiode kan worden gevangen, hetgeen in de letselschadeafwikkeling dient te worden meegenomen.
Herstel bij hersenletsel is een dynamisch proces, dat per individu zeer divers kan verlopen. Psychologische interventies zijn belangrijk in het acceptatie- en verwerkingsproces en dus van positieve invloed op het uiteindelijke herstel.