Mr. dr. A.A. van Dijk
Op 15 oktober 1996 wees de Hoge Raad een arrest dat de gemoederen nog steeds bezighoudt. De Hoge Raad casseerde in het zogenaamde Porsche-arrest een veroordeling wegens doodslag op vijf personen. De cassatie door de Hoge Raad was gebaseerd op een simpele psychologische assumptie. Als opzet op de dood van de slachtoffers (inzittenden van een andere auto en de bijrijder) wordt aangenomen, zou dan niet evenzeer tot de ongerijmde conclusie moeten worden gekomen dat de bestuurder opzet heeft gehad op het veroorzaken van zijn eigen dood? De Hoge Raad kwam daarom tot het oordeel dat de bewezenverklaring van doodslag onvoldoende gemotiveerd was. Inmiddels zijn we meer dan twintig jaar verder. Sinds 1998 kan maximaal negen jaar gevangenisstraf worden opgelegd voor dood door schuld met strafverzwarende omstandigheden. In het geval er meerdere slachtoffers zijn te betreuren, geldt een maximum van twaalf jaar gevangenisstraf. Tegen deze achtergrond zou het niet gek zijn te veronderstellen dat er na het Porsche-arrest zelden of nooit meer veroordeeld is wegens (poging tot) doodslag in het verkeer. De door de Hoge Raad geïntroduceerde algemene ervaringsregel lijkt immers moeilijk te weerleggen en door de wijziging van de Wegenverkeerswet is het niet meer nodig de uiterste grenzen van het recht op te zoeken om een aan de maatschappelijke strafbehoefte beantwoordende bestraffing mogelijk te maken. De onjuistheid van deze (plausibele) veronderstelling vormt de aanleiding voor dit boek. Gaandeweg hebben meer en meer feitenrechters veroordeeld voor (poging tot) doodslag in de verkeerscontext. De Hoge Raad heeft bijna alle aan hem voorgelegde veroordelingen in stand gelaten. De Hoge Raad heeft echter geen afstand genomen van het Porsche-arrest. Het lijkt erop dat een uitgebreidere motivering met betrekking tot de vraag waarom opzet bewezen wordt geacht, volstaat om cassatie te vermijden. In dit boek wordt het fenomeen (poging tot) doodslag in het verkeer vanuit verschillende perspectieven geanalyseerd. Het boek bevat om te beginnen een traditionele juridische analyse van de rechtspraak ten aanzien van (poging tot) doodslag in het verkeer en een aantal voor dit thema relevante leerstukken. Het boek bevat daarnaast een psychologische component. De auteur introduceert een rationele keuzetheorie, waarin cognities, volities en kansen psychisch geïntegreerd worden om de actor in de gelegenheid te stellen te kiezen voor de optie die de wenselijkheid maximaliseert. Ten slotte is een deel van het boek gewijd aan een kritische evaluatie van de feitenrechtspraak. De rechtspraak wordt met minder distantie benaderd dan gebruikelijk is in de rechtswetenschap.
Uitgeverij Paris 2017, 574 p., € 49,50
ISBN 978 94 6251 142 2
