Schadeafhandeling in het licht van herstelgerichte dienstverlening – heeft dat meerwaarde?

Drs. A.A. Roelofs
De belangstelling voor herstelgerichte dienstverlening bij letselschade groeit. Herstelgerichte dienstverlening volgt en begeleidt herstelprocessen: de cliënt is te allen tijde leidend. Het doel van herstelgerichte dienstverlening is herstel; het normaliseren van een situatie met een opgelopen beperking naar de situatie die zoveel mogelijk lijkt op de oude situatie of zelfs naar een geheel nieuwe situatie. Zo ‘normaal mogelijk’ betekent niet alleen dat er niet méér professionele hulp aan de cliënt wordt geboden dan nodig is, maar zeker niet mínder.
Herstel gaat over het leren leven met een ontwrichte aandoening, beperking of kwetsbaarheid, waarbij de mogelijkheden en kracht van de mens centraal staan. Het verlies van verbondenheid met de eigen omgeving, het aannemen van nieuwe rollen en benutten van kansen zijn daarbij essentieel. Het is een individueel en persoonlijk proces, waarbij het functioneren in sociale rollen een belangrijk streven is. Herstel is niet los te zien van empowerment: het kunnen ontwikkelen van persoonlijke kracht, talenten en mogelijkheden. Herstelgerichte dienstverlening op maat kan een persoon met een stoornis of een beperking én zijn leefomgeving ‘triggeren’ en kan bijdragen aan het toekennen van een nieuwe waardevolle betekenis aan de situatie na het ongeval en hoe daar verder mee te leven is.
Brede dienstverlening gericht op herstel heeft ook te maken met de kwaliteit en de beschikbaarheid van het zorgaanbod, deskundig hulpverlenerschap, persoonlijke aandacht, cliëntgerichtheid, sociale participatie en de inzet van ervaringsdeskundigheid, dit vanuit de visie op herstel.
Herstelgerichte dienstverlening bij letselschade is dus niet zomaar een nieuwe methode. Het gaat om een andere manier van kijken naar het slachtoffer en zijn omgeving en naar het proces dat het slachtoffer doormaakt. Voor het inschakelen van deze dienstverlening bij letselschade moet de noodzaak tot deze dienstverlening zowel door het slachtoffer als bij alle betrokkenen (lees: de belangenbehartiger en de schadebehandelaar en naastbetrokkenen) worden gevoeld. Daarnaast is het van belang dat het slachtoffer een visie ontwikkelt op zijn eigen herstel.
In dit artikel geeft de auteur enkele praktische voorbeelden van herstelgerichte dienstverlening, zoals zij die toepast bij kinderen en jong volwassenen met Niet-Aangeboren-Hersenletsel (NAH of NAH-vermoedens) of lichamelijk letsel. De auteur beschrijft onder andere vanuit het pedagogische perspectief de begeleiding van kinderen met letselschade, hun ouders en de ontbrekende schakel tussen ouders en school en ze geeft een voorbeeld van praktische interventie.
Het artikel wordt besloten met enkele aanbevelingen voor de letselschadepraktijk. Hersteldienstverlening kan altijd worden ingezet, maar daarbij moet onder meer worden bedacht dat vroege interventies de succesfactoren bepalen en het herstelgedrag van slachtoffers bevorderen, herstel niet automatisch genezing betekent, maar door het inschakelen van deskundig hulpverlenerschap wordt wel de leefomgeving van het slachtoffer positief beïnvloed en krijgt die omgeving een nieuwe betekenis, en ten slotte dat casemanagement bij letselschade vormen van dienstverlening coördineert en een naadloze zorgverlening bevordert.