Eind januari verschenen er berichten in de krant dat de Zwitserse politie jacht maakt op bezitters van een TomTom die waarschuwt voor flitspalen. Ditmaal bleek het geen loos sensatiealarm te zijn. Volgens art. 57b van de Zwitserse Strassenverkehrsgesetz (SVG) is het inderdaad strafbaar om een “GPS-Navigationsgeräte mit Radarfunction” in het verkeer te brengen, in te bouwen, in of aan de auto te hebben of anderszins te gebruiken. De bezitter riskeert een hoge boete, inbeslagname en vernietiging van de TomTom. Het is niet duidelijk of het verbod ook TomToms betreft die wel voor flitspalen in Nederland maar niet in Zwitserland waarschuwen.
Volgens een perscommuniqué van het Zwitserse departement voor milieu, verkeer, energie en communicatie (UVEK), is het bijzonder storend dat deze apparaten niet alleen voor snelheidscontroles waarschuwen, maar ook voor algemene politiecontroles op de weg. Vluchtende verdachten zouden aan arrestatie kunnen ontkomen en dronken rijders de controles systematisch omzeilen.
De Zwitserse wet vat het in het verkeer brengen zeer ruim op. Aanprijzen en verkopen vallen er bijvoorbeeld ook onder. In dit verband is het dus de vraag of het apparaat ook verboden is als het alleen maar de optie van radardetectie en andere signaleringen biedt.
In dat geval zou de zusterclub van de ANWB, als die de apparaten verkoopt in Zwitserland, ook al strafbaar zijn. Men kan eenvoudigweg het betreffende gratis programma van internet downloaden en dat op de TomTom installeren. In Nederland zijn overigens alleen radarverklikkers verboden.
De ANWB en vele andere organisaties of websites geven trouwens dagelijks op internet, in de krant en op de radio aan waar de flitspalen staan en waar en wanneer er controles zijn. Vele automobilisten geven de flitspalen in werking en politiecontroles door ter waarschuwing van anderen. En wie is er nooit behoedzaam gaan rijden na lichtsignalen van een tegemoetkomende auto? Zou dat niet allemaal ook verboden moeten zijn in Zwitserland? In wezen zouden al deze zaken een ondergraving van de wet en obstructie van de politie (in de rechtmatige uitoefening van ... enz.) kunnen zijn. Dat wil zeggen in Zwitserland, want in Nederland komt de informatie veelal van Justitie zelf. Zie onder meer www.verkeershandhaving.nl.
De grote vraag is nu wat het wezenlijke verschil is tussen de waarschuwingen die in Nederland door Justitie zelf worden verspreid en de GPS-systemen. Wie is er nu fout bezig, Zwitserland of Nederland? Zijn de Zwitsers Prinzipienreiters of is dit weer een voorbeeld van de losgeslagen bende in Nederland? Of zijn beide landen in hun verschillende richting doorgeschoten?
Ik herinner mij een lezing van professor Wagenaar (bekend vooral om zijn kritische beschouwing van getuigenverklaringen), waarin hij stelde dat flitspalen niet onopvallend en verborgen geplaatst moeten worden, maar juist met felle kleuren moeten opvallen. Het gaat er volgens hem niet om zoveel mogelijk bekeuringen uit te delen, maar om regelconform gedrag te bevorderen. Bij opvallende flitspalen houdt iedereen in respectievelijk stopt iedereen voor rood. Deze gedachtegang volgend, is Nederland nog niet verkeerd bezig. Vooral niet als er bijna overal controles plaatsvinden. Het zou echter inconsistent zijn om wel radarverklikkers te verbieden, maar niet GPS-waarschuwingssystemen. Zo kan ik de redengeving in de Nota van Toelichting op art. 5.1.6 van het Voertuigreglement, nl. dat de apparaten de effectiviteit van de controles verminderen, evenmin rijmen met de ruimhartige informatie van Justitie over het waar en wanneer van flitspalen en controles.
Gaat men echter uit van een zo groot mogelijke dreiging met zo weinig mogelijke middelen, dan is er voor de Zwitserse benadering wellicht meer te zeggen. Als er maar een paar flitspalen staan en iedereen weet waar die staan, kan men elders naar hartenlust te hard of door rood rijden.
Eén aspect zal de lezer toch ook in zijn beschouwing moeten betrekken, nl. het irritante en soms ook gevaarlijke plotseling remmen voor de flitspalen. Hier valt echter te denken aan onnodig het verkeer in gevaar brengen of aan een aparte strafbepaling.
Eens zullen snelheidsbegrenzers en andere ingebouwde elektronica ons verkeersgedrag bepalen.